Devils Marbles

Devils Marbles Conservation Reserve herbergt formaties van wonderlijke, natuurlijk geronde stenen (boulders, ofwel keien). Deze keien verschillen in doorsnee van enkele decimeters tot wel 7 meter. Het is een betoverend gezicht om deze "knikkers van de duivel" op de platte Australische vlakte te zien liggen. Ze bevinden zich ongeveer 100 kilometer ten zuiden van Tennant Creek en 10 kilometer te noorden van de nederzetting Wauchope, in het Northern Territory.

De lokale Kaytetye-Aborigines noemen deze keien Karlu Karlu. Voor hen zijn ze de eieren van de Regenboogslang, die hier in de Droomtijd is geweest, en is dit een heilige plaats. Door de tijd heen zijn de ceremonies en verhalen over dit gebied verloren gegaan, maar voor de Kaytetye is het nog steeds een belangrijke plek. De Devils Marbles kunnen gezien worden als een van de oudste religieuze plaatsen ter wereld. Het gebied is het gehele jaar voor iedereen toegankelijk en heeft een netwerk van voetpaden met informatieborden.

Een van de boulders werd in 1953 uit het gebied gehaald om een permanent monument te worden op het graf van John Flynn, oprichter van de Royal Flying Doctors Service. De Aborigines waren het hier niet mee eens en na lang debatteren werd de steen in 1990 teruggeplaatst. John Flynn kreeg hierop een andere steen aangeboden door de Aborigines.

De Devils Marbles zijn gevormd uit graniet, dat te midden van onmetelijke hoeveelheden zandsteen als een soort geologisch eilandje in de Australische woestijn ligt. Het graniet is waarschijnlijk ongeveer 1,7 miljard jaar geleden gevormd als gevolg van het stollen van magma. Dikke lagen zandsteen er bovenop zetten het onder grote druk. Na het eroderen van dit zandsteen en het door plooiing omhoog komen van het graniet verminderde de druk op het graniet zo, dat het de kans kreeg om uit te zetten en barstte. Dit proces heet drukontlasting en is een vorm van mechanische verwering. De solide laag graniet is daardoor in de aardkorst uiteengevallen in grote min of meer rechthoekige blokken.

De tweede vormingsfase werd in gang gezet toen deze blokken blootgesteld werden aan water. Nadat het graniet aan de oppervlakte was komen te liggen begon de buitenste laag van de blokken te verweren en vormde zich een zogenaamde verweringsmantel om het nog onaangetaste moedermateriaal. In de volgende fase kwam dit alles zichtbaar aan het oppervlak, weer en wind spoelde de verweringsmantel na verloop van tijd weg en de overgebleven blokken begonnen verder (chemisch en mechanisch) te verweren.

Na de vormingsfase is het verweringsproces begonnen. Het belangrijkste verweringsproces bij de Devils Marbles is het exfoliatie proces. Door chemische processen veranderen stoffen in het gesteente van aard, en nemen dus ook een ander volume aan. Exfoliatie wordt dan veroorzaakt door spanningen in de buitenkant van de steen. De geproduceerde spanningen veroorzaken dat dunne lagen van het moedergesteente afbrokkelen. Hierdoor zal de steen afronden en bolvormig worden. Op plaatsen waar hij hoekig is, spelen immers meer exogene krachten dan op een ronde vorm met minder oppervlak. Het uiterlijk van de steen doet lijken alsof hij als een ui uit vele laagjes is opgebouwd. In werkelijkheid dringt de chemische verwering slechts centimeters in het gesteente door. Verwering waarbij uiteindelijk een bolvormig gesteente overblijft, noemen we sferoïdale- of wolzakverwering. De "eindvorm" van sferoïdale verwering noemen we tors.

Als tweede verweringsproces hebben de Devils Marbles ook nog te maken met solarisatie. De grote temperatuur-verschillen tussen dag en nacht zorgen voor het uitzetten en krimpen van het gesteente. Ook al is dit effect minimaal, over een lange tijdsperiode heeft dit wel degelijk effect. Kleine delen van het gesteente kunnen loslaten, maar de ook blokken als geheel kunnen er door splijten.

Onderstaand vindt u een overzicht van diverse hoogtepunten van Devils Marbles.

• De wonderlijke geronde stenen
• Een van de oudste religieuze plaatsen ter wereld
• Voor iedereen toegankelijk