Rabi

Rabi is een eiland van de Vanua Levu eilandengroep. Het heeft een oppervlakte van 66,3 km² en het hoogste punt meet 463 meter. Het eiland heeft ongeveer 5.000 inwoners en de admistratieve hoofdplaats is Tabwewa. Vrijwel alle inwoners op het eiland zijn Micronesiërs van Banaban Island (in Kiribati). Doordat hun eiland te klein dreigde te worden vanwege de fosfaatmijnbouw (90% van het landoppervlak is afgegraven), hebben de Engelsen in 1945 - na de Japanse bezetting - de meeste eilanders naar Rabi overgebracht. De Banabans hebben vastgehouden aan hun eigen leefgewoonten, de taal op Rabi is bijvoorbeeld Gilbertese (3.000 van de 5.300 inwoners spreekt deze Micronesische taal). De oorspronkelijke Fijiaanse bevolking is in 1945 verplaatst van Rabi naar Taveuni.

Er zijn vier dorpjes op Rabi – genoemd naar dorpjes op Banaba die werden vernietigd door de Japanners in de Tweede Wereldoorlog. Tabwewa Village, voorheen bekend als Nuku in Fijian, is het administratieve centrum van Rabi. Tabwewa ligt in het uiterste noorden van het eiland. U vindt er administratieve gebouwen, een werf, een postkantoor, een rechtbank, een ziekenhuis en een guest house – de enige die op het eiland. 14 kilometer naar het zuiden ligt Tabiang (voorheen Siosio), waar de enige school en de airstrip zijn. Andere dorpjes zijn Uma (voorheen Wiinuku) en Buakonikai (voorheen Aoteqea).Formeel resorteerd de eilandraad van Rabi onder de provincie Cacabau. Maar Rabi heeft tot op vandaag een grote mate van autonomie in politieke beslissingen. De eilandraad beslist over alle belangrijke zaken en functioneerd quasi als de regering van Banaban. En hoewel ondertussen alle Banabans burgers zijn van Fiji, hebben de eilandbewoners van Rabi ook nog een Kiribati paspoort en blijven ze juridische de landeigenaren van Banaba. De eilandraad heeft het recht één vertegenwoordiger naar het Parlement van Kiribati te sturen, en de eilanraad beheert sindsdien ook hun oorspronkelijke thuisland Banaba.

Rabi was de eerste plek in Fiji waar Indiase contractarbeiders konden gaan werken. Toen de eerste indiase plantagewerkers naar Fiji werden overgebracht, weigerde de meeste Europese plantagehouders op Fiji hen in dienst te nemen in verband met de hoge extra kosten. Maar op Rabi was een plantagehouder (Captain J. Hill) die wel sympathiek tegenover het koloniale overheidsbeleid stond. Hij stelde 106 contractarbeiders op Rabi te werk op zijn plantage. Tot aan de Tweede Wereldoorlog bestond Rabi voor een groot deel uit een copra plantage van Lever's Pacific Plantations.

Al aan het begin van de Tweede Wereldoorlog besloot de koloniale heersers van Kiribati om de bevolking van Banaba te verplaatsen. Met de opbrengst van de fosfaatmijnbouw kocht de Britse regering het plantage eiland. Vanwege de grote verwoestingen op Banaba in de Tweede Wereld oorlog werd in 1945 de verplaatsing van de Banabans naar Rabi meteen ter hand genomen. Echter sommige beweren dat de verplaatsing vooral werd uitgevoerd, zodat de koloniale heersers ongehinder verder konden gaan met de fosfaatmijnbouw op Banaban.

De Banabans kwamen naar Fiji in drie grote golven. Op 15 December 1945 kwam de eerste groep van 703 mensen (met inbegrip van 318 kinderen) aan, tesamen met 300 inwoners van andere eilanden van kiribati. De Banabans hadden op diverse andere eilanden in Kiribati in Japanse interneringskampen gezeten, en mochten na de oorlog niet meer terug naar hun eigen eiland. Er werd hun verteld dat er huizen waren op Rabi waar ze konden gaan wonen, maar in werkelijkheid leefden ze het eerst jaar op Rabi in tenten. Daarna verbeterde de leefomstandigheden zoor de Banabans op Rabi zich geleidelijk.

Eind jaren '70 liep de fosfaatmijnboub op Banaban op z'n einde, maar het werd voor de Rabi Council steeds duidelijker dat er geen terugkeermogelijkheden waren naar hun vaderland. Banaban was ondertussen voor 90% was afgegraven en grotendeels onder zeeniveau verdwenen was. Een tweede migratiegolf van Banabans volgde tussen 1975 en 1977 en een derde migratiegolf volgde tussen 1981 en 1983. Deze laatste twee groepen hadden in de tussentijd vanaf 1945 gespreid geleefd op allerlei eilanden van Kiribati, maar waren daar nooit geïntegreerd.

In een massaceremonie op 15 December 2005, zestig jaar na de dag sinds de komst van de eerste Banabans naar Fiji, kregen ook de laatse Rabi eilandbewoners het Fijiaanse staatsburgerschap. De meeste eilandbewoners die gearriveerd waren met de tweede en derde migratiegolf waren tot dan toe illegaal in Fiji (maar getolereerd door de Fijiaanse regering op humanitaire gronden).